جمعیت کشور ما در دهه ­های اخیر رشد چشمگیری داشته و این رشد بی سابقه موجی از تقاضا را در طول این مدت در سنین مختلف ایجاد کرده است. همزمان با رشد سنی جمعیت آن دوره این این موج نیاز نیز حرکت کرده و اکنون نیز موجی از تقاضا مانند ازدواج، اشتغال و مسکن را به دنبال دارد. در چنین شرایطی دیگر روش­ها و شیوه­های دستی و سنتی پاسخگو نبوده و ضرورت ایجاب می­کند که ساز و کارهای موجود، متناسب با تقاضا تغییر یابد که امروزه این ضرورت در بخش اشتغال و مسکن به نهایت خود رسیده است. همچنین در کنار افزایش تقاضا، نیاز به ارتقای کیفیت در مصالح و روش­های ساخت و ساز، وجود بی نظمی و عدم توان تولید محصولات مدولار و استاندارد در روش­های سنتی و در نهایت نیاز به کاهش قیمت تمام شده با تغییر در مقدار تولید، از جمله مواردی هستند که ضرورت صنعتی­سازی ساختمان را پررنگ تر می­نمایند.

مفهوم صنعتی­ سازی و تفاوت آن با سنتی سازی

صنعتی­ سازی شامل دو بخش می­شود: بخش اول به کارگیری مصالح نوین و صنعتی و بخش دوم که اهمیت بیشتری دارد، شیوه و نحوه به کارگیری این مصالح است. این به معنای استفاده ار سیستم­های اتوماسیون و به حداقل رسانیدن انجام کار توسط نیروی انسانی و به تبع آن بالابردن دقت می­باشد. سهم عمده در صنعتی سازی، تفکر مهندسی و پیش مهندسی کردن فعالیت­ها و فرآیندها است و این به معنی آن است که می­توان حتی در استفاده از مصالح سنتی نیز روش­هایی را که در گذشته مورد استفاده قرار می­گرفت به روش­های نوین و پیشرفته روز ارتقاء داد و این معنی اصلی صنعتی­سازی است که در تمام زمینه­ها باید اعمال گردیده و به عنوان یک اصل دنبال شود. سنتی­سازی آن هم در تعاریف امروز دنیا استفاده از روش­ها و توان محدود گذشته در مقابل نیاز به پاسخگویی تقاضای گسترده امروز است که قطعاً به واسطه عدم تناسب نیازمند نگاه ویژه و تغییرات سریع است وگرنه باعث محدودیت­های بسیاری در این زمینه خواهد گردید.

آثار صنعتی ­سازی ساختمان

صنعتی­ سازی از مزایای بسیاری برخوردار است که از آن جمله می­توان به موارد زیل اشاره نمود:

1-     افزایش سرعت احداث و ارتقای توان انبوه­ سازی

2-    کاهش هدرروی منابع و مصالح که شامل موارد ذیل می­باشد:

الف- کاهش در برداشت از منابع طبییعی: به طور مثال برای ساخت یک قالب آجر حدود 95 درصد ماده بسیار با ارزش و کمیاب به نام خاک رس از طبیعت برداشت شده و عیناً تبدیل به آجر می­شود، در صورتی که مصالح پرکننده­ای به نام بلوک­های AAC از طبیعت حدود    30 درصد ماده بسیار فراوانی به نام سیلیس (ماسه) برداشت شده که در ترکیب مواد شیمیایی دیگر و فرآیند خاصی تبدیل به بلوک AAC با آن خصیصه­ های مختص به خود    می­شود.

ب- کاهش پرت مصالح: که بر اساس برآوردها هزینه پرت هر قطعه ناقص بالغ بر 15 درصد بیشتر از هزینه تمام شده قطعه سالم است.

3- کاهش مصرف انرژی: که چه در مرحله تولید، چه در مرحله اجرا و چه در مرحله بهره برداری قابل حصول می­باشد. امروزه با توجه به محدودیت منابع انرژی فسیلی و بحران انرژی و ایجاد آلودگی های زیست محیطی و مصرف 30 تا 35 درصد انرژی توسط بخش ساختمان، توجه به روش­های مختلف فعال و غیر فعال در جهت بهینه­سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان از اهمیت خاصی برخوردار می­باشد.

4- ارتقای کیفیت: تولید کارخانه­ای که طی آن تضمین کیفیت محصولات در واحد کنترل کیفی کارخانه انجام می­پذیرد: و به عبارت دیگر جایگزین شدن نظارت فرآیندی در حین اجرا به جای نظارت موضعی و مقطعی (اتصالات، وزن و نازک کاری)

5- طراحی و تولید مدولار اجزای ساختمانی و ابعاد فضاها متناسب با تناسبات انسانی: که نتیجه آن ساده سازی و ایجاد نظم نوین و انتظام یافته در روند طراحی، تولید و اجرای ساختمان­ها از طریق تعیین مدول پایه و ضمائم آن خواهد بود که به واسطه مدولارسازی هم می­توان از فضاهای پرت و هم از پرت در مصالح جلوگیری نمود.

6- زمینه ساز ورود قشر تحصیل کرده و بانوان در امر ساخت و ساز به دلایل تغییر ماهوی کار.

7- تأمین بهداشت و ایمنی در محیط کارگاه: مسلماً انتظار می­رود تا یک سیستم مدیریت جامع و یکپارچه موجب کاهش حوادث و به دنبال آن عدم اتلاف منابع انسانی و مالی گردد.  در کنار تمامی مزایای تبدیل انکارناپذیری که به کارگیری شیوه­ای صنعتی به ارمغان می­آورد، باید به این مقوله اذعان داشت که عدم مدیریت صحیح و کارآمد که بتوان زنجیره تأمین مناسب را در جهت تحقق و راهبری این صنعت عظیم پیش بینی و فراهم آورد، می­تواند تمامی فرصت های معروض را به تهدید تبدیل نماید. لذا در این زمینه استفاده از سابقه بالغ بر نیم قرن کشورهای صنعتی لازم به نظر می­رسد.

بر گرفته از نشریه پیام ساختمان و تأسیسات (سال هفتم، شماره ۹۷، آبان ۱۳۸۹)