اصطلاحات و کلمات یزدی - 2
«الف»
آب چَلَقون آب چکان
اَتفاری اطواری
اَتکَلَی بیهدف- اََلَکی
اَخوُّه دهن درّه
اَرده شیره دانه کنجد
اِسبُل طحال
آس و پاس لات - آسمان جل
اِسَّخ استخر
آش و لاش تیکه پاره- درهم کوفته
اَصِِّش اصلاً
اِقَّده اینقدر
اِقَّه اینقدر
ایَچون اینچنین
ایرا او را اینطرف آنطرف
اَلاّدگی عمداً
رنگ و وارنگ نامتجانس و نامناسب
اِمبار این دفعه
اَنگوش انگشت
اُوَتَر آنطرف تر
اوَتَّرُک کمی آنطرف تر
اوگوش آبگوشت
اومبار آن دفعه
«ب»
بِجُم بِجُنب
تو بَحرش رفتم به دقت در او نگریستم
بَرگاه راه ورود آب به کرت
بَرگاه را اوبُرده کنایه از مهار گسیختگی
بُمِ طبع - باب طبع
بَسدِ شَم از من سیر شوی
«پ»
پَروم نَمِدَن زیر بال مرا نمی گیرد
پوز لب و دهان حیوان
پَس وارون وارونه
پَسّا نوبت
پَسّا وضع معیشت خوب
پَسَکی معکوس – برعکس
پَسَل مترادف پُشت کنایه از گوشه و کنار
پَسین ساعات میانگین زمان بین ظهر و شام
پس وارون وارونه
پشت و پَسَل دور از چشم و دید اطرافیان
پاشَخ کِردَن بر سرعت پاها افزودن
«ت»
تاخچه بالا هِشتَه دست بالا را گرفته است
تَپیک خاک نرم سست که بااندک نسیمی به هوا بلند میشود
تخم و تِلک تخم و ترکه کنایه از بچه های فراوان و بچه ها و نوه ها
تَس سیلی
«خ»
خَش خوش- خوب
خَشُم شُد باعث خوشحالی من شد
خیک شکم-
خُو به جای(که) حرف ربط به کار می رود من خو نمیام اونجا یعنی من که نمیایم بآنجا خوار- خار زشت و بدترکیب و بدقواره
خیار شِنگ خیار چَنبَر
«د»
دَدَر بدنبال عیاشی بیرون رفتن
دِرَخ درخت
دس بقدّاره دست باسلحه بردن و مصمم برای کاری شدن
دَرِش بِذا در آن را بگذار- بس کن- خاموش و بیصدا
دَرشتی بیرون گذاشتی
دُشوِِل غده های موجود در گوشت که غیرماکول و خوراک سگ و گربه است.
دَرغَسی (درغی) صدای شکستن چوب خشک و اگر صدا کمتر باشد می گویند
درغی- دَمبَسّی صدای بم افتادن چیزی بزرگ در آب
دومات داماد
دولخ گردوخاک توام با طوفان و باد
دیه دیگر
«ر»
رو تخ رَن نفرین است یعنی الهی روی تخت مرده شوی خانه برود
«س»
ساآر بی نمک و بی مزه
سَرُک کشیدن دزدانه نگریستن
سولاخی سوراخی- گوشه گیر
«ش»
شَخ سفت و محکم
شلخته بی انضباط
شُلُفته شل افتد
شِلوزار بی بند و بار
شَغَس نشیمنگاه
شَملَق نااستوار
شوُم شام- غذای شب شیوهَ سرازیر شدن
«ع»
علاوه تره با بقیه فرق داره
«ک»
کُدُمبه جمجمه
کُچه پاره دهان دریده
کشک مالیدن کشک سائیدن
کُماشتون کماجدان
«گ»
گُرسُم کلثوم
گِرِنج گره
گورمحله محله زرتشتیها
«م»
مل گردن
مله موله بازی دیگران را سرکار گذاشتن-
«ن»
ناخشی ویار حاملگی
نِشک نوک- منقار
نِشِسگاه نشمین گاه
«و»
وِلو شد رها شد
«هـ»
هادِر مواظب بودن- پائیدن
هَمشته بی دست واره
هُتُلَه هُل دادن
هُوَوَن هاون
«ی»
یَتا یکتا
یخیده یکخورده- قدری
یَهوّ یکدفعه- ناگهان