حسین دهقان

   حفظ امنیت و سلامت ساختمان، از مهم ترین مباحثی است که این روزها مورد توجه بسیاری از مسئولان و کارشناسان صنعت ساختمان سازی جهان  قرار گرفته است. از این رو در حال حاضر تعداد بی شماری از شرکت های تولید کننده ساختمانی،  وارد بازار رقابتی تولید دستگاه­ها و سیستم های امنیتی داخلی ساختمان شده اند.

شرکت تولید کننده Hoer  Mann آلمان نیز از جمله شرکت هایی است که در طول یک سال اخیر، حضور پر رنگی در بازار رقابتی داشته است. این شرکت آلمانی یک درب ضد حریق هشدار دهنده تولید کرده است که امنیت داخلی ساختمان را هنگام آتش سوزی، تا بیش از 60 دقیقه، حفظ و تضمین می کند.

این درب ضد حریق از چهار لایه باریک فولاد و آهن تشکیل شده ککه با قالب رنگی فولاد ضد زنگ و ضد حریق پوشش داده شده است و علاوه بر حفظ امنیت داخلی ساختمان، میان بخش های دکوراسیون داخلی آن نیز تناسب ایجاد می کند.

درب ضد حریق هشداردهنده به صورت کشویی طراحی شده است که البته فقط لایه های ضخیم فولادی و آهنی آن، هنگام آتش سوزی ساختمان فعال می شود و به صورت خودکار حرکت می کند.

پس از بستن فضای اطراف آتش، سیستم هشداردهنده آن درب نیز فعال می شود و با اتصال به رایانه و تلفن همراه شخصی کاربر، اصوات مختلفی از خود منتشر می کند. با گذشت 15 تا 20 دقیقه از آتش سوزی داخلی ساختمان، این درب کشویی که در چارچوب خود به سیستم مرکزی گاز ضد حریق متصل است، شروع انتشار و پخش گسترده این گاز به فضای داخلی ساختمان می کند و اگر حجم آتش سوزی در حد معقولی باشد، آتش داخلی ساختمان را می تواند به راحتی در طول 30 دقیقه خاموش کند.

همچنین لایه های باریک و ضخیم فولادی آلومینیوم این درب ضد حریق، به گونه ای است که از عبور آتش جلوگیری می کند و حتی اجازه عبور دود یا گازهای نامطبوع به خارج از فضای مورد نظر را نیز نمی دهد.

درواقع می توان گفت که بیشترین کاربرد درب های ضد حریق هشداردهنده، در مکان ها یا انبارهای پشم شیشه، پلاستیک و مواد آتش زا است.  

برگرفته از ماهنامه صنعت ساختمان- شماره ۴- فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۰- صفحه ۲۰

1-    نفوذ نمک ها

نمک های ته نشین شده که حاصل تبخیر و یا جریان آب های دارای املاح می باشند و همچنین نمک هایی که توسط باد در خلل و فرج و ترک ها جمع می شوند، هنگام کریستالیزه شدن می توانند فشار مخربی به سازه ها وارد کنند که این عمل علاوه بر تسریع و تشدید زنگ زدگی و خوردگی آرماتورها به واسطه وجود نمکهاست. تر و خشک شدن متناوب نیز می تواند تمرکز نمک ها را شدت بخشد زیرا آب دارای املاح، پس از تبخیر، املاح خود را به جا می گذارد.

2-    اشتباهات طراحی

به کارگیری استانداردهای نامناسب و مشخصات فنی غلط در رابطه با انتخاب مواد، روش های اجرایی و عملکرد خود سازه، می تواند به خرابی بتن منجر شود. به عنوان مثال استفاده از استانداردهای اروپایی و امریکایی جهت اجرای پروژه هایی در مناطق خلیج فارس، جایی که آب و هوا و مواد و مصالح ساختمانی و مهارت افراد متفاوت با همه این عوامل در شمال اروپا و امریکاست، باعث می شود تا دوام و پایایی سازه های بتنی در مناطق یاد شده کاهش یافته و در بهره برداری از سازه نیز با مسائل بسیار جدی مواجه گردیم.

3-    اشتباهات اجرایی

کم کاریها، اشتباهات و نقص هایی که به هنگام اجرای پروژه ها رخ می دهد، ممکن است باعث گردد تا آسیب هایی چون پدیده حفره های لانه زنبوری، آب انداختگی، جداشدگی، ترک های جمع شدگی، فضاهای خالی اضافی یا بتن آلوده شده، به وجود آید که همگی آنها به مشکلات جدی می انجامند. این گونه نقص ها و اشکالات را می توان زاییده کارایی، درجه فشردگی، سیستم عمل آوری آب، مخلوط آلوده، سنگدانه های آلوده و استفاده غلط از افزودنیها به صورت فردی و یا گروهی دانست.

4-    حملات کلریدی

وجود کلرید آزاد در بتن می تواند به لایه حفاظتی غیر فعالی که در اطراف آرماتورها قرار دارد، آسیب وارد نموده و آن را از بین ببرد. خوردگی کلریدی آرماتورهایی که درون بتن قرار دارند، یک عمل الکتروشیمیایی است که بنا به خاصیتش، جهت انجام این فرایند، غلظت مورد نیاز یون کلرید، نواحی آندی و کاتدی، وجود الکترولیت و رسیدن اکسیژن به مناطق کاتدی در سل (cell) خوردگی را فراهم می کند.

گفته می شود که خوردگی کلریدی وقتی حاصل می شود که مقدار کلرید موجود در بتن بیش از 6/0 کیلوگرم در هر متر مکعب بتن باشد. ولی این مقدار به کیفیت بتن نیز بستگی دارد. خوردگی آبله رویی حاصل از کلرید می تواند موضعی و عمیق باشد که این عمل در صورت وجود یک سطح بسیار کوچک اندی و یک سطح بسیار وسیع کاتدی به وقوع می پیوندد که خوردگی آن نیز با شدت بسیار صورت می گیرد. از جمله مشخصات خوردگی کلریدی می توان موارد زیر را نام برد:

الف) هنگامی که کلرید در مراحل میانی ترکیبات (عمل و عکس العمل) شیمیایی مورد استفاده قرار گرفته ولی در انتها کلرید مصرف نشده باشد.

ب) هنگامی که تشکیل همزمان اسید هیدرولیک، درجه PH مناطق خورده شده را پایین بیاورد. وجود کلریدها هم می تواند به علت استفاده از افزودنی های کلرید باشد و هم می تواند ناشی از نفوذیابی کلرید از هوای اطراف باشد.

فرض بر این است که مقدار نفوذ یونهای کلریدی تابعیت از قانون نفوذ FICK دارد. ولی علاوه بر انتشار به نفوذ کلرید احتمال دارد به خاطر مکش مویینه نیز انجام پذیرد.

5-    حملات سولفاتی

محلول نمک های سولفاتی از قبیل سولفات های سدیم و منیزیم به دو طریق می توانند بتن را مورد حمله و تخریب قرار دهند. در طریق اول یون سولفات ممکن است آلومینات سیمان را مورد حمله قرار داده و ضمن ترکیب، نمکهای دوتایی از قبیل: Thaumasite و Ettringite تولید نماید که در آب محلول می باشند. وجود این گونه نمک ها در حضور هیدروکسید کلسیم، طبیعت کلوئیدی داشته که می تواند منبسط شده و با ازدیاد حجم، تخریب بتن را باعث گردد. طریق دومی که محلول های سولفاتی قادر به آسیب رسانی به بتن هستند عبارت است از: تبدیل ُهیدروکسید کلسیم به نمک های محلول در آب مانند گچ و میرابلیت که باعث تجزیه و نرم شدن سطوح بتن می شود و عمل leaching یا خلل و فرج دار شدن بتن به واسطه یک مایع حلال، به وقوع می پیوندد.

6-     حریق

سه عامل اصلی وجود دارد که می توانند مقاومت بتن را در مقابل حرارت بالا تعیین کنند. این عوامل عبارتند از:

الف) توانایی بتن در مقابله با گرما و همچنین عمل آب بندی، بدون اینکه ترک، ریختگی و نزول مقاومت حاصل گردد.

ب) رسانایی بتن

ج) ظرفیت گرمایی بتن

باید توجه داشت دو مکانیزم کاملاً متضاد انبساط و جمع شدگی مسئول خرابی بتن در مقابل حرارت می باشند. در حالی که سیمان خالص به محض قرار گرفتن در مجاورت حرارت های بالا، انبساط حجم پیدا می کند، بتن در همین شرایط یعنی در معرض حرارت های بالا، تمایل به جمع شدگی و انقباض نشان می دهد. چون حرارت باعث از دست دادن آب بتن می گردد، نهایتاً اینکه مقدار انقباض در نتیجه عمل خشک شدن از مقدار انبساط فراتر رفته و باعث می شود جمع شدگی حاصل شود و به دنبال آن ترک خوردگی و ریختگی بتن به وجود می آید. به علاوه در درجه حرارت 400 درجه سانتی گراد، هیدروکسید کلسیم آزاد بتن که در سیمان پرتلند هیدراته شده موجود است، آب خود را از دست داده و تشکیل اکسید کلسیم می دهد. سپس خنک شدن مجدد و در معرض رطوبت قرار گرفتن باعث می شود، تا از نو عمل هیدراته شدن حاصل شود که این عمل به علت انبساط حجمی موجب بروز تنشهای مخرب می گردد. همچنین انبساط و انقباض ناهماهنگ و متمایز مواد تشکیل دهنده بتن مسلح مانند آرماتور، شن، ماسه و .... می توانند در ازدیاد تنشهای خریبی نقش موثری داشته باشند.

7-    عمل یخ زدگی

برای بتن های خیس، عمل یخ زدگی یک عامل تخریب می باشد، چون آب به هنگام یخ زدن ازدیاد حجم پیدا کرده و باعث تولید تنش های مخرب درونی شده و لذا بتن ترک می خورد. ترک ها و درزهایی که نتیجه یخ زدگی و ذوب متناوب می باشند، باعث می گردند سطح بتن به صورت پولکی درآمده و بر اثر فرسایش، خرابی عمق بیشتری یابد. بنابراین عمل یخ زدگی بتن و میزان تخریب حاصله، بستگی به درجه تخلخل و نفوذپذیری بتن دارد که این موضوع علاوه بر تأثثیر ترکها و درزهاست.

برگرفته از ماهنامه جهان ساخت وساز- شماره ۲۷ - ویژه نامه نوروز ۱۳۹۰- صفحه ۳۴

   مدیر عامل سازمان عمران شهرداری اصفهان گفت: برای اولین بار در شهر اصفهان، آسفالت با مصالح سرباره ای تولید شد. اصغر کشاورز با اشاره به اینکه آسفالت با مصالح سرباره ای برای اولین بار در شهر اصفهان تولید و حمل شد، افزود: مصالح به کار برده شده برای تولید این آسفالت حاصل از سرباره یکی از کارخانجات تولید آهن و فولاد استان اصفهان است. وی با بیان اینکه استفاده از منابع تجدید شونده برای تولید این آسفالت از ویژگی های مثبت این  مصالح است، افزود: این نوع آسفالت در زمان بارندگی، لغزندگی بسیار کمتری نسبت به آسفالت های معمولی دارد و از این رو در کاهش خطرات منجر به تصادفات نقش موثری ایفا می­کند. وی با اشاره به روند تولید این آسفالت تصریح کرد: موادی که تا چند سال گذشته به عنوان ضایعات فولاد تلقی می­شد، امروزه به عنوان مواد اولیه آسفالت نوین استفاده می­شود.

برگرفته از ماهنامه جهان ساخت وساز-

   پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف با همکاری محققان کره جنوبی موفق به تولید نانو آلیاژی محکم تر از فولاد شدند. دکتر مجید واثقی مجری طرح با بیان این مطلب افزود: با اجرای این تحقیق توانستیم استحکام آلیاژ آلومینیوم را ارتقاء دهیم به گونه ای که آلیاژی محکم تر از فولاد تولید کنیم. وی نانو ذرات به کار برده شده در این آلیاژ را 160 نانومتر ذکر کرد و اظهار داشت: نتایج مطالعات سختی سنجی این نانو آلیاژ به دست آمده از استحکام کششی فولاد زنگ نزن و فولاد ساختمانی به مراتب بیشتر است. واثقی ابراز امیدواری کرد که در صورت حمایت مالی از این کار پژوهشی می توان نسبت به تولید این نانو آلیاژ در مقیاس صنعتی در کشور اقدام کرد.

برگرفته از ماهنامه جهان ساخت وساز- شماره ۲۷ - ویژه نامه نوروز ۱۳۹۰- صفحه ۸۶

   شرکت بین امللی ICI، در ساخت این خانه ها از مواد قابل بازیافت استفاده کرده که بسیار ارزانتر از سازه های متعارف و مادولار هستند. این خانه ها پر­دوام و از لحاظ انرژی سودمند بوده و در برابر رطوبت، حشرات، پوسیدگی و قارچ مقاوم هستند. همچنین می­توان آن ها را به سادگی با استفاده از لوازم استاندارد در عرض 45 دقیقه سر هم کرد. شرکت ICI بخشی از مناقصه کنسرسیوم برای بازسازی و خانه سازی در کشور زلزله زده هائیتی است.  این خانه ها بر پایه پنل های کامپوزیتی ساخته شده اند. از یک پلمپ لاستیکی برای اتصال ساختار پلاستیکی به تیغه سیمانی که به عنوان پی ساختمان است استفاده شده و به ساختمان اجازه می­دهد در هنگام طوفان و زمین لرزه به راحتی قابلیت جابجایی و انعطاف داشته باشد. از اکو پوشش محافظ همچنین می­توان به عنوان خانه های موقت برای افرادی که استطاعت خرید خانه را ندارند استفاده کرد.

برگرفته از ماهنامه جهان ساخت وساز- شماره ۲۷ - ویژه نامه نوروز ۱۳۹۰- صفحه ۸۶

   روند کامل ساخت این ماده توسط سازنده آن ITALCEMENTI توضیح داده نشده است. اما این ماده بر اساس ترکیبی از سیمان و رزین­هایی با قابلیت عبور دادن نور بدون ایجاد اختلال در عملکرد ترکیب مواد ساخته شده است. استفاده از رنگ­های مختلفی از این نوع از سیمان در معماری­های مدرن باعث می­شود نور ملایمی بخش­های داخلی ساختمان را در برگیرد و به این شکل از هزینه­های ناشی از روشن کردن چراغ­ها کاسته خواهد شد. این سیمان­ها باعث ایجاد شفافیتی 20 درصدی در دیواره­های ساختمان خواهد شد. این شرکت در عین حال سیمان حرارتی را نیز ابداع کرده است که می­تواند ساختمان­ها را در فصول گرم، خنک نگه داشته و در فصل­های سرد هوای گرم داخل ساختمان­ها را حفظ کند. همچنین سیمان دودخوار ابداع دیگری برای بنای ساختمان­ها در مناطق آلوده شهری از دیگر محصولات این شرکت است. استفاده از این سیمان که ILIGHT نام دارد نسبت به کار گذاشتن کابل­های نوری در میان دیوارهای سیمانی بسیار کم هزینه­تر بوده و رزین­های به کار گرفته شده در آن نسبت به کابل­های نوری، نور بیشتری را به داخل ساختمان راه می­دهند و در عین حال به راحتی با مواد سیمانی که آن­ها را در برگرفته­اند، ترکیب می­شوند.

برگرفته از ماهنامه جهان ساخت وساز- شماره ۲۷ - ویژه نامه نوروز ۱۳۹۰- صفحه ۸۶

   پل کینگ دائو هایوان به طول 44 کیلومتر بر روی کانال انگلیس حدود 5 کیلومتر طولانی تر از رکورد قبلی است که بر روی دریاچه­ای در لوئیزیانای امریکا ثبت شده بود. به گزارش پیام ساختمان به نقل از دیلی تلگراف، این سازه عظیم مرکز شهر بندری رو به رشد کینگ دائو در شرق چین را به حومه هوانگ دو مرتبط می­کند.

   این پل که ظرف 4 سال با هزینه 5/5 میلیارد پوند ساخته شده نشان دهنده پیشرفت مهندسان چینی در سال­های اخیر است. این جاده 6 بانده با بیش از 5200 ستون توسط گروه  شاندونگ کائوسو ساخته شده است و انتظار می­رود با افتتاح آن در سال جاری بیش از 30 هزار خودرو در روز را پذیرا بوده و زمان سفر بین این دو نقطه را 20 تا 30 دقیقه کاهش دهد.  دست کم 10 هزار کارگر در قالب دو تیم کار ساخت این پل را شروع کردند که از انتهای پل شروع به ساختن شده و در میانه راه به هم رسید. بیش از 450 هزار تن فولاد در ساخت این پل استفاده شده که با آن می­توان 65 برج ایفل درست کرد. بیش از 3/2 میلیون متر مکعب بتن هم مورد استفاده بوده که برای پر کردن 3800 استخر شنای مسابقات المپیک کافی است. مقام های چینی اعلام کرده اند که این پل در برابر زلزله 8 ریشتری هم مقاوم است. شهر کینگ دائو که اقتصادش سالانه 16 درصد رشد را داراست یکی از   با ارزش ترین شهرهای چین است که بندر اصلی نیروی دریایی چین بوده و مسابقات قایقرانی المپیک 2008 چین هم در این شهر برگزار شد.

    چین هم اکنون 7 پل از پل­های طولانی جهان از جمله طولانی ترین پل ریلی به طول 165 کیلومتر در شانگهای را در اختیار دارد. البته با توجه به اینکه شانگهای سرمایه گذاری میلیاردی را در ساخت و ساز چین انجام داده انتظار نمی­رود پل کینگ دائو لقب طولانی ترین پل آبی جهان را تا مدت زیادی در اختیار داشته باشد. در دسامبر 2009 کار بر روی پل 50 کیلومتری بین ژوهای در جنوب چین و قلب مالی و تجاری هنگ کنگ آغاز شده است. پروژه ای 5/6 میلیارد دلاری که انتظار می­رود تا سال 2016 تکمیل شود. گفتنی است، چندی پیش نیز چین با ساخت یک هتل 15 طبقه در 6 روز رکورد سریعترین ساخت هتل را شکسته و موجب شگفتی شده بود، البته ناگفته نماند چینی ها که اینگونه شگفتی ساز هستند، در ایران نیز یک شگفتی و رکورد عجیبی را به جای گذاشته اند و آن هم ساخت بزرگراه تهران و شمال است که گویا تا آخرالزمان ادامه خواهد داشت.

بر گرفته از نشریه پیام ساختمان و تأسیسات (سال هفتم، شماره ۱۰۳، آبان ۱۳۸۹)

    هر روز هنگام عبور از خیابان های شهر شاهد ساخت و سازهای روزافزونی هستیم، سازه هایی که از بتن و یا از فولاد ساخته می­شوند. در مورد اینکه کدام نوع سازه بر دیگری برتری دارد، اختلاف نظر شدیدی بین سازندگان ساختمان ها وجود دارد. معمولاً معیارهای ساخت، جواب های متفاوتی برای ما به همراه دارد. عمده عوامل موثر در این روند، هزینه، زمان و کیفیت ساخت است. هزینه ساخت و سود حاصل از این سرمایه گذاری با زمان اتمام طرح رابطه تنگاتنگی دارد. بدیهی است هر چه زمان اجرای طرح طولانی تر شود، شاهد افزایش قیمت مصالح، قیمت تمام شده طرح، هزینه های متفرقه و بازگشت دیرتر سرمایه خواهیم بود که خوشایند هیچ سازه ای نیست.

سازه های بتن آرمه معمولاً به هزینه کمتر و زمان بیشتری برای ساخت نیاز دارد؛ در حالیکه سازه های فولادی ابتدا نیاز به سرمایه زیادی برای خرید آهن آلات دارد، ولی در عوض شاهد سرعت اجرای بالاتری خواهیم بود.  بنابراین در ساختمان های عادی کمتر از 6 طبقه ، در نهایت تفاوت زیادی از این منظر وجود ندارد. در اسکلت های فولادی حتماً باید تمام اسکلت آماده باشد تا بتوان سقف را اجرا کرد. به عبارت دیگر، اول باید تیر و ستون هایی وجود داشته باشد تا بتوان روی آن سطحی به نام سقف یا همان کف را اجرا کرد. در حالیکه در سازه های بتن آرمه ابتدا ستون های هر طبقه و سپس سقف همان طبقه اجرا می­شود که خود مشتمل بر تیرها و کف یکپارچه تری نسبت به سازه های فولادی است. مزیت این روش نسبت به روش اول آن است که می­توان طبقه مورد نظر را برای اجرای سایر مراحل از جمله تیغه­چینی، اجرای سایر مراحل از جمله تیغه­ چینی، اجرای تأسیسات مکانیکی و برقی و .... سریع تر در اختیار سایر پیمانکاران قرارداد که خود موجب تسریع در روند طرح خواهد بود، اما به طور کلی زمان اجرای سازه های فولادی در مقیاس های بزرگ تا حدودی کوتاهتر از سازه های بتن آرمه و هزینه های سازه های بتن آرمه کمتر از سازه های فولادی است که هر سازنده ای با توجه به شرایط و معیارهای خود تصمیم گیرنده اصلی است.

حال با فرض وجود شرایطی کاملاً ایده ال، یعنی عدم وجود محدودیت زمان و هزینه ها، عامل سوم یعنی کیفیت سازه را بررسی می­کنیم. کیفیت را می­توان از جنبه های متفاوتی مانند مقاومت در برابر بارهای ثقلی وارده و زلزله ، مقاومت در برابر حرارت، ابعاد، دهانه های قابل پوشش، تعداد طبقات قابل طراحی، قابلیت ترمیم آسان و .... مورد نقد و بررسی قرار داد. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مسئله، در اینجا فقط تصمیم گیری برای ساختمان های عادی را مورد توجه قرار می­دهیم. اولین و مهمترین نکته قابل ذکر در این مورد، مقاومت مصالح و ابعاد مصالح مصرفی است. معمولاً هرچه اعضای باربر ما ابعاد بزرگتر از نگاه عام و ممان اینرسی بالاتر از دید مهندسی داشته باشد، رفتار سازه ای مناسب­تر است و هر چه مصالح مصرفی که در عرف ساختمان سازی بتن یا فولاد، قابلیت تحمل نیروهای بیشتر را داشته باشند، منجر به طراحی اعضای ظریف­ تری خواهند شد. اگر هر دو عامل در کنار هم قرار گیرند، منجر به رسیدن به سختی و صلبیت بالاتری خواهد شد که جزء اصلی­ ترین موارد طراحی یک مهندس محاسب به شمار می­رود.

در طراحی سازه­ها، مقاومت بتن را 10 درصد مقاومت فولاد فرض می­کنند؛ بنابراین ابعاد ستون ها و تیرهای بتنی، به مراتب بیش از سازه های فولادی است. البته این ابعاد بزرگ اعضای بتنی، ممان اینرسی بسیار بالاتری نسبت به گزینه دیگر به ارمغان می­آورند که در نهایت سازه بتنی، سختی بالاتر و معمولاً رفتارهای مناسب­تری دارد. ایرادی که به سازه های بتنی وارد است؛ سنگین بودن آنهاست. در پاسخ به این ایراد باید گفت که ابعاد بزرگ سازه تا جایی مورد پذیرش یک مهندس است که منجر به سنگینی بیش از حد سازه نشود و با توجه به آنکه بحث ما در مورد سازه های عادی کمتر از 6 طبقه است تفاوت وزن اسکلت نیز آنچنان نخواهد بود تا مهندس طراح را به سمت طراحی سازه فولادی بکشاند. این موضوع در بسیاری از سازه های عظیم نیز صادق است که برج 56 طبقه تهران نمونه بارزی از این دست است.

بحث زلزله می­تواند جنبه دیگری از کیفیت مناسب یک سازه باشد. سازه های بتن آرمه عادی و به ویژه مجهز به دیوارهای بتنی به علت سختی بالا نسبت به سازه های فولادی در برابر زلزله، در بیشتر موارد مقاومت بسیار بالایی از خود نشان می­دهند؛ اما سازه های فولادی نیز می­توانند همین رفتار را از خود نشان دهند، مشروط بر آنکه طراحی مناسبی داشته باشند. نکته قابل تأمل اینجا است که این رفتار به چه قیمتی به دست می­آید؟ اگر طراحی بدون نقص باشد، هم سازه فولادی و هم سازه تن آرمه در چند ثانیه وقوع زلزله، با حداقل خسارت ممکن جان سالم به در خواهند برد. اما کار به اینجا ختم نمی­شود و پس از وقوع چند زلزله شاهد شکستگی لوله های گاز و وقوع آتش سوزیهای مهیب بوده ایم که گاه از خود زلزله مخرب­تر هستند.

با توجه به اینکه اطفای حریق بلافاصله بعد از وقوع حادثه ممکن نیست، ساختمان باید به گونه­ای طراحی شود که بتواند تا چند ساعت متوالی، آتش را با حداقل خسارت وارده تحمل کند. در   سازه­های بتن آرمه، مقاومت بالایی در برابر آتش سوزی وجود دارد، اما در سازه­های فولادی در صورتی که تمهیدات ایمنی لازم در آنها صورت نپذیرد، در چند دقیقه ابتدایی حریق، شاهد   تخریب­های بسیار سریع و غیر قابل جبرانی خواهیم بود که این مورد نیز مزیت بسیار ارزشمندی برای سازه­های بتن آرمه به حساب می­آید.اما آنچه مهندسان را بیشتر از هر چیز به بتن آرمه بدبین کرده، عدم قطعیت ها، یکنواخت نبودن مقاومت بتن و کم اطلاعی بسیاری از سازندگان از نحوه عمل آوری و به دست آوردن نتیجه ای مطلوب از این ماده است.

برگرفته از ماهنامه انبوه سازان ایران، بهمن ۸۹، شماره ۶۳، صفحات ۱۴۴ و ۱۴۵

 جمعیت کشور ما در دهه ­های اخیر رشد چشمگیری داشته و این رشد بی سابقه موجی از تقاضا را در طول این مدت در سنین مختلف ایجاد کرده است. همزمان با رشد سنی جمعیت آن دوره این این موج نیاز نیز حرکت کرده و اکنون نیز موجی از تقاضا مانند ازدواج، اشتغال و مسکن را به دنبال دارد. در چنین شرایطی دیگر روش­ها و شیوه­های دستی و سنتی پاسخگو نبوده و ضرورت ایجاب می­کند که ساز و کارهای موجود، متناسب با تقاضا تغییر یابد که امروزه این ضرورت در بخش اشتغال و مسکن به نهایت خود رسیده است. همچنین در کنار افزایش تقاضا، نیاز به ارتقای کیفیت در مصالح و روش­های ساخت و ساز، وجود بی نظمی و عدم توان تولید محصولات مدولار و استاندارد در روش­های سنتی و در نهایت نیاز به کاهش قیمت تمام شده با تغییر در مقدار تولید، از جمله مواردی هستند که ضرورت صنعتی­سازی ساختمان را پررنگ تر می­نمایند.

مفهوم صنعتی­ سازی و تفاوت آن با سنتی سازی

صنعتی­ سازی شامل دو بخش می­شود: بخش اول به کارگیری مصالح نوین و صنعتی و بخش دوم که اهمیت بیشتری دارد، شیوه و نحوه به کارگیری این مصالح است. این به معنای استفاده ار سیستم­های اتوماسیون و به حداقل رسانیدن انجام کار توسط نیروی انسانی و به تبع آن بالابردن دقت می­باشد. سهم عمده در صنعتی سازی، تفکر مهندسی و پیش مهندسی کردن فعالیت­ها و فرآیندها است و این به معنی آن است که می­توان حتی در استفاده از مصالح سنتی نیز روش­هایی را که در گذشته مورد استفاده قرار می­گرفت به روش­های نوین و پیشرفته روز ارتقاء داد و این معنی اصلی صنعتی­سازی است که در تمام زمینه­ها باید اعمال گردیده و به عنوان یک اصل دنبال شود. سنتی­سازی آن هم در تعاریف امروز دنیا استفاده از روش­ها و توان محدود گذشته در مقابل نیاز به پاسخگویی تقاضای گسترده امروز است که قطعاً به واسطه عدم تناسب نیازمند نگاه ویژه و تغییرات سریع است وگرنه باعث محدودیت­های بسیاری در این زمینه خواهد گردید.

آثار صنعتی ­سازی ساختمان

صنعتی­ سازی از مزایای بسیاری برخوردار است که از آن جمله می­توان به موارد زیل اشاره نمود:

1-     افزایش سرعت احداث و ارتقای توان انبوه­ سازی

2-    کاهش هدرروی منابع و مصالح که شامل موارد ذیل می­باشد:

الف- کاهش در برداشت از منابع طبییعی: به طور مثال برای ساخت یک قالب آجر حدود 95 درصد ماده بسیار با ارزش و کمیاب به نام خاک رس از طبیعت برداشت شده و عیناً تبدیل به آجر می­شود، در صورتی که مصالح پرکننده­ای به نام بلوک­های AAC از طبیعت حدود    30 درصد ماده بسیار فراوانی به نام سیلیس (ماسه) برداشت شده که در ترکیب مواد شیمیایی دیگر و فرآیند خاصی تبدیل به بلوک AAC با آن خصیصه­ های مختص به خود    می­شود.

ب- کاهش پرت مصالح: که بر اساس برآوردها هزینه پرت هر قطعه ناقص بالغ بر 15 درصد بیشتر از هزینه تمام شده قطعه سالم است.

3- کاهش مصرف انرژی: که چه در مرحله تولید، چه در مرحله اجرا و چه در مرحله بهره برداری قابل حصول می­باشد. امروزه با توجه به محدودیت منابع انرژی فسیلی و بحران انرژی و ایجاد آلودگی های زیست محیطی و مصرف 30 تا 35 درصد انرژی توسط بخش ساختمان، توجه به روش­های مختلف فعال و غیر فعال در جهت بهینه­سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان از اهمیت خاصی برخوردار می­باشد.

4- ارتقای کیفیت: تولید کارخانه­ای که طی آن تضمین کیفیت محصولات در واحد کنترل کیفی کارخانه انجام می­پذیرد: و به عبارت دیگر جایگزین شدن نظارت فرآیندی در حین اجرا به جای نظارت موضعی و مقطعی (اتصالات، وزن و نازک کاری)

5- طراحی و تولید مدولار اجزای ساختمانی و ابعاد فضاها متناسب با تناسبات انسانی: که نتیجه آن ساده سازی و ایجاد نظم نوین و انتظام یافته در روند طراحی، تولید و اجرای ساختمان­ها از طریق تعیین مدول پایه و ضمائم آن خواهد بود که به واسطه مدولارسازی هم می­توان از فضاهای پرت و هم از پرت در مصالح جلوگیری نمود.

6- زمینه ساز ورود قشر تحصیل کرده و بانوان در امر ساخت و ساز به دلایل تغییر ماهوی کار.

7- تأمین بهداشت و ایمنی در محیط کارگاه: مسلماً انتظار می­رود تا یک سیستم مدیریت جامع و یکپارچه موجب کاهش حوادث و به دنبال آن عدم اتلاف منابع انسانی و مالی گردد.  در کنار تمامی مزایای تبدیل انکارناپذیری که به کارگیری شیوه­ای صنعتی به ارمغان می­آورد، باید به این مقوله اذعان داشت که عدم مدیریت صحیح و کارآمد که بتوان زنجیره تأمین مناسب را در جهت تحقق و راهبری این صنعت عظیم پیش بینی و فراهم آورد، می­تواند تمامی فرصت های معروض را به تهدید تبدیل نماید. لذا در این زمینه استفاده از سابقه بالغ بر نیم قرن کشورهای صنعتی لازم به نظر می­رسد.

بر گرفته از نشریه پیام ساختمان و تأسیسات (سال هفتم، شماره ۹۷، آبان ۱۳۸۹)

صنعتی سازی کاهش هزینه در ساخت و ساز را در پی دارد

مهندس حسین دهقان انبوه سازی را با استفاده از فناوری های مدرن در مدیریت و کاهش بحران مسکن موثر دانست و افزود: صنعتی سازی یکی از روش هایی است که باعث کاهش هزینه ساخت و ساز می­شود و نتایج آن در سطح جهان نشان داده که این روش، سریع سازی، مقاوم سازی و ارزان سازی را به دنبال داشته و می­تواند به میزان زیادی کمبود مسکن را جبران نماید مدیر عامل شرکت انبوه ساز پویاسازان کویر به تنوع فناوری های موجود در بازار ساختمانی و پاسخگویی به نیازهای متفاوت انبوه سازان اشاره کرد و ا ذعان داشت : شناخت کاملی از امکانات ومحدودیت های هر کدام میتواند در استفاده درست و بهینه از آنها موثر باشد و انبوه ­ساز صنعتی ساختمان، زمانی به درستی اجرامی شود که مجموعه ای از عوامل تاثیرگذار در ساخت و ساز به صورت هماهنگ و در چارچوب مقررات و ضوابط مربوط خود، بر تولید ساختمان حاکم باشد. همچنین وی اظهار کرد: اصلاح ساختارهای مالی از مرحله حاکمیت زمین تا فروش، تولید فرآورده ها و مصالح ساختمانی بر اساس استانداردسازی، تعیین ساختار مهندسی و نیز طراحی از جمله عواملی هستند که می­توانند در تولید صنعتی ساختمان موثر بوده و در نهایت منجر به تشویق و ترویج آن شوند. دهقان اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها را همراه با جهش قیمت ها دانست و افزود: انجام این طرح در نتیجه می­تواند در قیمت مسکن تأثیرگذار باشد به این دلیل که قیمت اولیه افزایش یافته و این امر باعث افزایش قیمت سایر کالاها خواهد شد. و در صورت وقفه بین اجرایی شدن طرح مذکور و اجرای اقدامات خنثی سازی افزایش قیمت ها بوجود می­آید که باز هم شاهد افزایش قیمت خواهیم بود.

وی اضافه کرد: اجرای این طرح بلافاصله بر روی بخش مسکن تأثیر و افزایش قیمت ها در این بخش به چگونگی و نحوه انجام آن بستگی دارد همچنین مدیرعامل شرکت انبوه پویاسازان کویر به کمبود مسکن در مقابل رشد جمعیت و جوانانی در حال تشکیل زندگی که موجب افزایش تقاضا و قیمت مسکن شده است اشاره کرد و ادامه داد: در این راستا تنها تولید سریع و روز افزون مسکن می تواند باعث مهار این بحران شود و با ادامه تولید گسترده وسریع مسکن میتوان به حل مشکل امیدوار بود . وی به ارزیابی بازار مسکن در 6 ماه نخست با 6 ماه دوم  پرداخت و افزود پیش بینی­هایی که راجع به افزایش یا کاهش قیمت مسکن طرح می شود بر اساس پاسخ های مالکین و نیز جواز های ساخت و ساز از وضعیت و قیمت مسکن می­باشد. در کل می توان گفت در سال جاری خرید و فروش رونق سال های قبل را نداشته که قسمتی از آن به دلیل تقاضای مسکن مهر است. وی ادامه داد: بخش قابل توجهی از متقاضیان مسکن منتظر واگذاری مسکن مهر هستند و در نتیجه تقاضای اصلی مسکن به مسکن مهر منتقل شده است و در نیمه ابتدای سال جاری خرید و فروش راکد بوده که از خرداد ماه امسال رونق کمی گرفت و تا پایان امسال نیز در بخش مسکن همچنان شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.

مهندس دهقان در خصوص بازار اجاره نشینی و تبصره سال 86 بازار اجاره مسکن، اظهار داشت: اجاره مسکن نسبت به سال های گذشته تغییر ناچیزی داشته  است به گونه ای که بعضی از صاحبخانه ها تغییری در میزان اجاره نداده یا میزان کمی افزایش داشته اند. البته گروهی از مالکین جهت تعویض مستأجران قبیلی خود نرخ اجاره ها را افزایش داده اند. اما جهت حل ریشه ای مشکل بازار مسکن باید با کنترل تقاضاهای کاذب در جهت افزایش عرضه تلاش جدی نمود. همچنین وی به هزینه صعود پروانه های ساختمانی اشاره کرد و ادامه داد: چنانچه اخذ پروانه با نظارت شهرداری ها و سازمان­های وابسته انجام گردد و نرخ آن متناسب با شرایط منطقه ای و نحوه ساخت و همچنین با طراحی شکیل و شایسته و صنعتی سازی مصوب گردد و سیر صعودی نداشته باشد، تأثیر مثبتی بر خروج رکود بازار مسکن خواهد داشت. وی در پایان به پیشنهاد تسهیلات انبوه سازان پرداخت و خاطرنشان کرد ارائه وام و تسهیلات خرید مسکن به خریدار باعث گرانی مسکن شده شده و اقدام صحیحی نمی­باشد که در این راستا باید در ساختار نظام بانکی تحولی ایجاد شود به طوریکه تسهیلات خرید مسکن به انبوه ساز داده شود و وام مورد نظر پس از ساخت و ساز و بهره برداری از مسکن بر روی خود واحد منتقل گردد که این امر از به وجودآمدن بازار خرید و فروش وام جلوگیری می­کند.

                                                       برگرفته از نشريه جهان ساخت و ساز شماره ۲۶ -  آذرماه ۱۳۸۹

کاهش قیمت مسکن، موج مثبت مسکن مهر

    مدیر عامل شرکت انبوه ساز پویاسازان کویر یزد اذعان داشت: موج مثبت طرح مسکن مهر واگذاری خانه­های اجاره به شرط تملیک، رکود سریع اجاره­بها و قیمت مسکن را به همراه داشته است.

    حسین دهقان در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار انبوه سازان ایران افزود: اما این امر هنوز پاسخگوی محکمی بر این ادعا نبوده، پس مهمترین تدبیری که در این خصوص می­توان اندیشید؛ نگاه دقیق و کارشناسانه به این سیاست می­باشد. وی ادامه داد: دولت نهم سهم بزرگی از درآمد خود را صرف طرح مسکن مهر کرده تا بتواند مشکل مسکن اقشار کم درآمد جامعه را حل کند اما با گذشت دو سال از آغاز این طرح، هنوز مشکل این قشر از جامعه لاینحل باقی مانده است، به عقیده بنده همیشه در هر سطحی توقعات مردم می­تواند نقش بسزایی را ایفا کند چه بسا توقع مردمی نیز در این معضل موثر بوده است.

     وی اظهار داشت: بخش خصوصی با حمایت از اقشار کم درآمد و با رایزنی و مشارکت دولت، بانک­ها را به پرداخت وام­های درازمدت کم بهره و واگذاری زمین یا مسکن ذکر شده به صورت اقساط بلندمدت تشویق نموده که این امر نیز مستلزم حمایت بانک­ها از  بخش­های خصوصی است. وی اضافه کرد: متأسفانه تاکنون دولت علی رغم مذاکرات، تبلیغات و بخش­های پیرامونی، هنوز در زمینه اعطای وام­ها عملکرد مثبتی نشان نداده است چه­بسا وام­های انبوه­سازی در جهت مسکن مهر همچنان دچار تزلزل و تعویق است   نمی­تواند سیاست مطلوبی در راستای تامین مسکن اقشار کم درآمد جامعه باشد. طبق آمارهای موجود   هم­اکنون حدود  19 میلیون خانوار ایرانی در 17 میلیون واحد مسکونی زندگی می­کنند این تعداد افراد با بالارفتن درصد اجاره­ها و افزایش بهای مسکن هرگز نمی­توانند به ایده دلخواه کاهش هزینه­ها جهت   خانه­دارشدن برسند اما این در حالی است که حمایت کارشناسانه دولت با همکاری و همفکری بخش خصوصی می­تواند در کاهش آمار متقاضیان موثر باشد.

    دهقان نوساناتی چون رشد نقدینگی، نرخ تورم، سطح درآمد خانوار، نرخ بهره بانکی، ارز و بازده را از عوامل تاثیر گذار در اخلال بازار مسکن و خوابیدن پروژه­های انبوه سازی برشمرد و افزود: حفظ و کنترل این عوامل بهترین و موثرترین کمک به پیشرفت اقتصاد کشور در زمینه بازار مسکن می­باشد. وی در ادامه به مهمترین عامل پیشرفت انبوه­سازی اشاره و خاطر نشان کرد: استفاده از روش­های پیشرفته صنعتی، مواد و مصالح جدید و مقاوم، زمان کمتر، کاهش هزینه و بهره­وری بیشتر از منابع موجود (منابع مالی، نیروی انسانی، ماشین آلات و ...) از این عوامل می­باشند. وی تصریح کرد: آنچه ما را با دیگر کشورها متمایز ساخته سیاست داخلی و خارجی است؛ این سیاست در بسیاری از زمینه­ها با دیگر کشورها مغایرت دارد، با بررسی و آگاهی بیشتر از عملکرد آن­ها شاید بتوان به نکات مثبتی در زمینه تامین مسکن پی برد که این نیز مستلزم بازدید، بررسی و مذاکره با آن کشورها در خصوص استفاده از تجربیات آن­ها می­باشد.

برگرفته از خبرنامه داخلی انبوه سازان ایران

مسکن مهر، حرف اول دولت در ارائه تسهیلات بانکی به انبوه­ سازان

     مدیر عامل شرکت پویاسازان گفت: با کمال تأسف باید عنوان نمود، حرف اول دولت در پرداخت وام بانکی برای انبوه ­سازی، مسکن مهر است.

    حسین دهقان در مصاحبه با خبرنگار انبوه­ سازان ایران با بیان این مطلب خاطر نشان کرد: پر واضح است که در اکثر کشورهای دنیا، دریافت تسهیلات بانکی یکی از ابزارهای مهم سازندگان می­باشد و ساخت و ساز انبوه نیز بدون وام بانکی تقریباً نا ممکن است. به اعتقاد بنده رکود فعلی که در صنعت ساخت و ساز در کشور حاکم شده، ناشی از نگه­داشتن سرمایه نزد بانک­ها می­باشد و ادامه این رویه تبعات خاص خود را به دنبال دارد که می­توان مهمترین آن را رکود در صنعت و تورم مضاعف در   سال­های بعد عنوان کرد.

     وی با بیان اینکه در ساخت انبوه به دلیل بالا بودن حجم کار عرضه واقعی ایجاد شده و هزینه­های ساخت نیز کاهش می­یابد اما در ساخت و سازهای انفرادی عرضه افزایش چندانی نخواهد داشت. وی همچنین با توجه به اینکه بیش از 70 درصد تولیدات مسکن توسط انبوه­ سازان صورت می­گیرد اظهار داشت: انبوه ­سازان می­توانند با دریافت سود اندک در قالب یک تشکیلات صنفی و با نظارت دولت به مردم مسکن عرضه کنند. مشارکت انبوه ­سازان نیز در تصمیم­گیری های این صنعت به عنوان افراد متخصص می­تواند تاثیر مثبتی بر کیفیت سازه­ها داشته باشد.

     وی در خصوص اجرای کد رهگیری و سامانه مدیریت اطلاعات املاک و تاثیر آن بر خرید و فروش تخصصی مسکن اذعان داشت: عدم تمکین سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به محتوای طرح، امکان دارد بازار مسکن را در فضای جدیدی قرار دهد که احتمالاً تشدید رکود و سردرگمی خریداران و فروشندگان ملک از شاخص­های عمده این فضا خواهد بود.

     دهقان در ادامه تصریح کرد: با توجه به اهمیت ساختمان و تولید ارزان و با کیفیت آن و توجه خریدار به نوع مصالح به کاررفته در ساختمان و با عنایت به امکانات موجود در جهان و کشور، دیگر استفاده از مصالح نامناسب و بدون کیفیت جایگاهی ندارد بنابراین در صورت استفاده از مصالح غیر استاندارد جدای از اینکه ساختمان نامناسب تولید شده، ضرر و زیان متوجه تولید کننده و مصرف کننده خواهد شد لذا تاکید    می­شود در تولید ساختمان به خصوص انبوه ­سازی باید، مصالح ساختمانی استاندارد و مورد تایید آزمایشگاه­های مربوطه باشد. وی افزایش عمر مفید، سرعت ساختمان سازی و نیز مقاومت ساختمان­ها، همچنین کاهش هزینه نهایی ساخت و ساز را که در نهایت منجر به کاهش بهای ساختمان می­شود را که از مزایای بهره­گیری فناوریهای نوین ساختمانی برشمرد. وی در پایان با اشاره به پیش­نویس سیایت­های کلی نظام در برنامه پنجم توسعه بخش مسکن یادآور شد: چنانچه پیش­نویس این برنامه با استفاده از کلیه نظرات کارشناسان تهیه و تصویب شود قطعاً تاثیر بسیار موثری خواهد داشت.

برگرفته از خبرنامه داخلی انبوه سازان ایران